Bài phỏng vấn giáo sư Phương Oanh thực hiện bởi tập san Ngày Mới Paris vào tháng 01/2017

Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống Việt Nam Lần IV tại Paris 20-21-22 / 07 / 2017 Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống Lần thứ IV được tổ chức tại “kinh đô ánh sáng Paris” th đ nư c h gi ư hư ng nh c ng trư ng hượng C Dân C Quốc Nhạc tại Paris tổ chức và th ng 7 năm 2017. Đại Hội ẽ quy tụ c c gi ư nhạc ĩ trên thế gi i về th m ự nhằm bả tồn và h t huy Âm Nhạc Truyền Thống VN tại hải ng ại. Giáo sư Phương Oanh, “người gieo mầm âm nhạc truyền thống Việt Nam nơi xứ người”. G hư ng nh tốt nghiệ trư ng Quốc Gi Âm Nhạc và Kịch Nghệ Sài Gòn năm 1962. Năm 1964-1975 ạy nhạc tại Nhạc Viện Quốc Gi C Đẳng Sài Gòn. Nhạc viện hượng C Dân C Quốc Nhạc G hư ng nh thành lậ năm 1969 tại S ig n c ng v i c c nhạc ĩ như hạm Duy, Nguyễn Đức Qu ng … đã kh i dòng chảy âm nhạc dân tộc và c c học đư ng, c c trư ng đại học và còn tiế nối h ạt động tại hải ng ại ch đến hôm nay. hượng C đã có một chỗ đứng rất quan trọng trong lãnh vực giáo dục tại Pháp. Là gi ư quốc gia tốt nghiệp ở Strasbourg, hư ng nh đã được b n gi m đốc c c c Nhạc viện quốc gi h : Ant ny 9216 (Nam Paris) – Sevran, Villepinte 93 27 (Bắc Paris) lự chọn và vị trí giảng ạy nhạc Âm Nhạc Truyền Thống Việt N m. Đàn tr nh đã được dạy trong 3 nhạc viện này. S u một th i gi n ổn định, năm 1978 hượng C đã có nhiều ngư i trẻ Việt Nam theo học. Năm 1980, hượng Ca chính thức có giấy phép hoạt động v i tên viện Âm Nhạc Truyền Thống Việt Nam tại Âu Châu ch đến bây gi . Nhạc viện hượng C Dân C Quốc Nhạc đã được chính ph công nhận là trư ng nhạc dân tộc duy nhất tại Pháp v i chư ng trình giảng dạy đàn tr nh đã chính thức có trong bộ văn hó gi ục. S ng ng v i việc giảng ạy tại nhạc viện, g hư ng nh đã c ng hượng Ca trình diễn nhạc truyền thống Việt N m khắp mọi miền từ tò th nh V tic n đến viện Bảo tàng Boston ở Hoa Kỳ, N uvelle rlé n đến Trung hi, C n … còn th m gi c c lễ hội âm nhạc và nghệ thuật biểu iễn tr ng và ng ài nư c. V i gần 50 năm h ạt động nghệ thuật từ quốc nội đến hải ng ại, gi ư hư ng nh (Võ Qu ng hư ng nh) đã đạt nhiều thành tựu tr ng nhiều lĩnh vực : giảng ạy, nghiên cứu, sau nhiều năm ầy công khảo cứu đã xuất bản bộ sách giáo khoa giảng dạy đàn tr nh. Truyền thông luôn luôn là người bạn trung thành với các nhà nghiên cứu & sáng tạo, đặc biệt là sáng tạo âm nhạc, một lĩnh vực rất nhạy cảm, có sự lan tỏa rất rộng lớn trong đời sống xã hội của những người đã và đang âm thầm, nỗ lực vì một nền âm nhạc truyền thống Việt N m, đậm đà bản sắc dân tộc nên ngoài ra, gi ư hư ng nh còn ạn nhạc, ng t c và, hối nhạc ch nhóm và thiết lậ c c hình thức kh c nh u c nghệ thuật biểu iễn Âm Nhạc Truyền Thống Việt N m, b gồm c c hình thức m i c àn hợ xư ng tr ng âm nhạc truyền thống. Từng được tr tặng Huân Chư ng Vàng Viện Hàn Lâm Nghệ Thuật Á Châu (1988) cho những cống hiến mà cô dành cho nền âm nhạc cổ truyền Việt N m. Năm 1994, Huân Chư ng C ng Trạng Hoa Kỳ cho những thành công trong việc truyền bá âm nhạc dân tộc Việt Nam ở gi i trẻ. Thành quả đã đạt được c HƯỢNG CA : G đã đà tạ hằng trăm nghệ ĩ nổi tiếng ch bộ m n âm nhạc truyền thống như nghệ ĩ đàn tr nh Kim Uyên (giải nhất đàn tr nh t àn quốc năm 1984, hiện là cố vấn viên ch Đ àn Văn Nghệ Dân Tộc Hư ng Việt), c c gi ư đàn tr nh đ ng giảng ạy ở c c nhạc viện h như Ngọc Dung,Vân Anh, và Kim Hiền, Lê Tuấn H ng ở c là những kẻ đ ng kế thừ “TRUYỀN THỐNG DÂN CA QUỐC NHẠC ĐANG ĐƯỢC TIẾP NỐI” Chào chị hư ng nh, Nhận được thông cáo Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống Lần thứ IV được tổ chức tại Paris chị c ng trư ng hượng C Dân C Quốc Nhạc tại Paris tổ chức và th ng 7 năm 2017. Xin chúc mừng chị c ng hượng C . S u đó lại nhận được tin nhắn c chị : “Ngày Mới (anh chị Lê Trân – Diễm Thy) nhớ để dành tháng 7/2017 cho Phượng Ca : đảm nhận phỏng vấn các giáo sư, nhạc sĩ tham dự đại hội “. Nghe đến h i chữ “phỏng vấn” t i đã ợ, mà hỏng vấn đây là “tiếp chuyện” v i c c các giáo sư, nhạc sĩ chuyên về âm nhạc truyền thống đến th m ự Đại Hội khiến t i càng rét đậm, mặc ầu lúc đó chúng t i đ ng ở Sing ur nóng đến 34° – 35°. T i vội vàng : Không được đâu chị … về lãnh vực Âm Nhạc Truyền Thống chúng tôi không dám đâu! – Kh ng khó lắm đâu, nh chị cứ hỏi rồi “họ” ẽ trả l i. Anh chị là “nhà b Ngày M i” ở Paris mà … – “Họ” đây t àn là gi ư nhạc ĩ chuyên về Âm Nhạc Truyền Thống, biết hỏi “cái gì” đây ?! – Anh chị hỏi đi … – Vậy chúng t i xin hỏi chị trư c … Gần năm thậ niên qu vốn là “con Phượng đầu đàn” nên “Phương Oanh và Phượng Ca Dân Ca Quốc Nhạc” gắn liền nh u như hình với bóng kh ng chỉ ở h , mà ng y cả c c quốc gi trên thế gi i “Phượng Ca” cũng vỗ c nh b y t i để gi i thiệu và h t triển âm nhạc truyền thống VN, kh ng chỉ v i cộng đồng VN hải ng ại mà đặc biệt v i cộng đồng thế gi i biết đến vì đó là i ản v c ng quí b u, là tinh h ng tạ nghệ thuật c b thế hệ tiền nhân muốn truyền đạt ch hậu thế kế thừ , để h t triển nền văn hó âm nhạc c ân tộc mà chị đã lãnh hội và đã c ng hượng C tiế nối truyền thống đó. Tr ng bài này chúng t i xin miễn hần gi i thiệu, vì “Phương Oanh và Phượng Ca” đã rất quen thuộc v i mọi ngư i qu c c buổi hò Nhạc Truyền Thống VN ở mọi miền trên hoàn cầu. Điểm đặc biệt tìm thấy ở Phương Oanh & Phượng Ca mà cộng đồng VN hải ngoại thư ng được biết đến : “Phương Oanh & Phượng Ca luôn ý thức vai trò và trọng trách của mình trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa & nghệ thuật trong âm nhạc truyền thống của dân tộc nơi xứ người”. hải chăng hư ng nh & hượng C đã thấm nhuần câu nói c a tiền nhân: “Mất gia phong hỏng mất một dòng họ Mất chính trị, hỏng một đất nước Mất văn hóa, hỏng muôn đời.” Từ nhận thức rõ về điều này, đối v i i ản âm nhạc cổ truyền điều hải làm và bắt buộc hải làm là bả tồn và h t huy, vì có h t triển và h t triển mạnh mẽ, nền âm nhạc truyền thống m i có khả năng hản nh đ i ống một c ch inh động đ ứng nhu cầu thưởng thức c c n ngư i hiện n y nên trong suốt nhiều thậ niên qu , tại hải ng ại hư ng nh & hượng C lúc nà cũng ẵn sàng tham gia các buổi văn nghệ trình diễn âm nhạc truyền thống do các hội đ àn tổ chức để bảo tồn và h t huy văn hó truyền thống dân tộc. (lợi nhuận thư ng kh ng đề cậ đến). Riêng v i Ngày M i, hượng C lu n cộng tác vô điều kiện trong các buổi văn nghệ, hòa nhạc v i ch đề “Tình thương không biên giới” nhằm gây quỹ cứu trợ ch c c đồng bào tỵ nạn, các nạn nhân chiến tranh Rwanda, Kosovo, Tsunami Thailande … trợ giúp các Cô nhi viện, Chẩn y viện, Viện ưỡng lão ở VN do Ngày M i bảo trợ. Đó chính là “nét đẹp” qua cái Tâm mà hượng C có được từ trư c đến n y ! Lê Trân (tập san Ngày Mới Paris) : Chị có kỳ vọng gì khi đứng ra tổ chức Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống VN Lần IV 2017 tổ chức tại Paris Giáo sư Phương Oanh : Khi hượng C nhận l i tổ chức Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống Lần V tại h là t i đã uy nghĩ rất kỹ là hượng C hải làm gì để ch âm nhạc ân tộc kỳ này u khi rút kinh nghiệm từ b đại hội đã qu . hượng C là một trư ng nhạc, nên tổ chức hải h hợ v i khu n khổ và c ch làm việc c mình có nghĩ là hượng C ẽ làm những kh học-m ter cl để c c th m ự viên được học hỏi v i c c thầy c chuyên ngành được m i đến. Ví ụ như học hỏi âu h n về nét nhạc b miền, đây cũng là ị để th m ự viên được trực tiế đặt câu hỏi những thắc mắc c mình về âm nhạc ân tộc, để khi trở lại n i mình cư ngụ, th m ự viên có thể đem về thêm kiến thức, khả năng học hỏi nhạc ân tộc về chiều âu, chiều rộng ch mình. Diễm Thy (NM) : Âm nhạc cổ truyền Việt N m vốn h ng hú bởi ự tích đọng những thể l ại thuộc nhiều th i đại kh c nh u và bởi cả tính đ ắc tộc. Xin chị ch biết, để bả tồn c c gi trị văn hó âm nhạc truyền thống mà chị là một tr ng những người miệt mài làm công tác nghiên cứu âm nhạc, chị đã có những giải h hữu hiệu nà m ng tính khả thi để truyền đạt Âm Nhạc Truyền Thống VN đến cộng đồng VN và thế gi i, đặc biệt n i c c thành phần trẻ VN ở hải ngoại ? Gs Phương Oanh : Ngày trư c, khi chư có vấn đề truyền th ng tự qu mạng internet, ngư i t chỉ có thể xem truyền hình, xem vi é c c trung tâm giải trí làm, thì việc l n rộng c i h y c i đ , c i xấu c i tốt kh ng bị ảnh hưởng nhiều. Nhưng từ lúc x ụng được internet ễ àng, ngư i t xem c c th ng tin, b chí, văn nghệ trên y utube như ăn c m bữ . Cần biết tin tức gì, cần tìm hiểu gì, là chạy lên mạng ng y… Nhưng internet là c n nhiều lưỡi, không hải c i gì được để lên đều có gi trị. hượng C rất thận trọng điều này. Chúng t i, trư c khi tốt nghiệ r trư ng, hải học chuyên m n gồm nhiều bộ m n, khi đã ạy học, mình cũng hải học hỏi, tìm tòi thêm để có thể thấu hiểu rỏ để ch nhạc inh những nhu cầu cần có. Khi còn ở S ig n, gần 10 năm ạy ở nhạc viện S ig n, mỗi m h , t i đều nhìn lại c ch làm việc c mình để đến năm học m i, mình rút kinh nghiệm nầy ch việc ạy học năm t i được h àn hả h n. bên h gần 30 năm ạy ở nhạc viện, mỗi năm đều có những khó học chuyên ngành ch gi ư, chúng t i đều đi học để nâng c kiến thức âm nhạc c mình, đó, muốn học trò tiến bộ, giỏi, thì chính thầy gi hải nâng c kiến thức âm nhạc c mình trư c. Để truyền đạt Âm Nhạc Truyền Thống VN đến cộng đồng VN và thế gi i, đặc biệt n i các thành phần trẻ VN ở hải ngoại, câu hỏi nh chị đặt r rất nặng vì việc truyền đạt đến cộng đồng VN nói riêng và thế gi i nói chung là hải c qu n c chính h tr ch nhiệm. iêng chúng t i, v i lư ng tâm nhà gi , ngư i làm c ng việc gi ục âm nhạc ân tộc, thì mình cứ làm, vì hượng C là một tổ chức hi chính h tại h . Tôi thấy hần l n, ngư i VN kh ng c i trọng âm nhạc ân tộc như những ân tộc kh c. Th hỏi, những ngư i làm ng ại gi trư c khi đi làm việc ở xứ ngư i, họ có được đà tạ như những ứ giả văn h kh ng? C c t à đại ứ Trung h , Nhật ản, Đại Hàn họ đầu tư rất nhiều và văn h , và âm nhạc ân tộc, nhưng Việt Nam thì kh ng. đại học, âm nhạc ân tộc là một m n tr ng c c m n học chính thức c hân kh ng n ngữ,. Họ mở l học nhạc cụ ân tộc, lậ b n nhạc, để inh viên được trình iễn trư c kh n giả những bài nhạc ân c truyền thống. Riêng hân kh Việt học thì kh ng. Có một ố c c sinh viên trẻ tìm đến hượng C , đến v i âm nhạc ân tộc, cũng như có những gi đình có c n còn nhỏ, cũng m ng muốn ch c n mình đ ực học đàn tr nh ng ng v i ư ng cầm,vỉ cồm ở trư ng nhạc. Cũng có những em trẻ tự mình tìm đến âm nhạc ân tộc mà kh ng được ự hổ trợ, khuyến khích c gi đình.. Lê Trân (NM) : Trong th i gi n qu v i nhiệt tình và ý thức tr ch nhiệm c nhiều thế hệ nhạc ĩ mà chị là một tr ng những “người đó”, là gi ư, nhạc ĩ, chị có nghĩ rằng việc h t triển âm nhạc truyền thống tr ng th i gi n t i ẽ thu được nhiều thành c ng rực rỡ tại hải ng ại ? Gs Phương Oanh : Mặc có nhiều nhiệt tình và ý thức tr ch nhiệm, nhưng làm được t i đâu tr ng khả năng c mình có thể là quí lắm rồi. Tôi không gi m nghĩ việc h t triển âm nhạc truyền thống tr ng th i gi n t i ẽ thu được nhiều thành c ng rực rỡ tại hải ng ại vì có nhiều lý : – Vì ngư i mình xem qu nhiều him Đại Hàn, Trung H , c c nhà ản xuất vi é bị ảnh hưởng và v tình làm biến ạng c âm nhạc ân tộc qu c ch ăn mặc, qu c ch iễn đạt và qu c ch ạn thả bài bản, vì họ nghĩ là có như thế m i đặc biệt ch âm nhạc ân tộc. – Trư c ự bành trư ng ồ ạt c những ngư i muốn bắt chư c ch giống v i ngư i t , c i đó là một ự tiến bộ kh ng được học hỏi đàng h àng. – Điều rất khó khăn ch ngư i làm văn hó lội ngược òng như chúng t i như kiểu trống đ nh xu i, k n thổi ngược… Vì lý đó, mà Đại Hội Âm Nhạc Truyền Thống được thành hình. Chúng t i lu n m ng mõi c c đồng nghiệ , c c ngư i làm c ng việc gìn giữ âm nhạc truyền thống, nên đến v i nh u tr ng tinh thần tr đổi và học hỏi kinh nghiệm c ng nh u, đừng đặt c i t i qu nặng, mà hãy nghĩ đến ự ống c âm nhạc ân tộc tr ng tư ng l i, có như thế thì việc đến v i nh u kh ng bị gi i hạn và ẽ kh ng gặ nhiều trở ngại khi việc làm chung. Diễm Thy (NM) : Để h t triển “âm nhạc truyền thống” ở xứ ngư i, the chúng t i, trư c hết cần tiế tục làm tốt h n nữ “công tác bảo tồn các giá trị văn hóa âm nhạc truyền thống”. Chị có lạc qu n và đặt niềm tin khi đã “bàn giao Phượng Ca” ch những kẻ kế thừ ? Gs Phương Oanh : Mình kh ng biết hải trả l i nh chị như thế nà , vì mình tính, nhưng tr i có ch thuận buồm xu i gió h y kh ng…chuyện ẽ t i như thế nà tr ng tư ng l i, th i buổi này rất khó mà biết trư c được. Ngày xư , mình có thể xét đ n tâm tính học trò ễ àng h n bây gi . Tuy nhiên, chuyện chuẩn bị, v n lu n được chuẩn bị ch việc tiế nối c một truyền thống. Đừng cố gắng qu ức mình, vì đư ng đi lu n tiến t i, cứ làm đều đặn tr ng khả năng và nhiệt tình mình có, để mình đ ức mà đi t i c ng. Chuẩn bị ch ngư i kế thừ hượng C t i cũng âm thầm huấn luyện, vì muốn giữ hượng C , điều đòi hỏi đầu tiên là hải đ khả năng, có tư c ch, có t c h ng đạ đức. Có nghĩ hải hội đ một ố điều kiện về Đức -Trí -Tài (CHÂN -TH N –M ) , cũng như ngày trư c, t i đã được c c thầy đã ạy ỗ và tr truyền vốn liếng âm nhạc ch . Lê Trân (NM) : Tr ng cư ng vị gi ư Âm Nhạc Truyền Thống VN ở các Nhạc viện quốc gi h , đối v i c c học viên ng ại quốc, chị có hư ng h giảng ạy nà đặc biệt giú họ lãnh hội ễ àng và tiế thu được nhiều thành quả khi học đàn tr nh ? Chị có gặp phải những khó khăn gì kh ng? Gs Phương Oanh : Đối v i nhạc inh ngư i h học đàn tr nh, t i n ắt họ từng bư c để họ có thể làm quen và đến v i âm nhạc ân tộc từ từ qu nhạc cụ họ xin học, đến c ch học. Khi họ hiểu và yêu thích h n, họ có thể hân tích c i h y, c i đặc biệt c âm nhạc VN, có như thế họ ẽ học như ngư i VN. Gặ những khó khăn khi gặ những ngư i học trò khó tính, thì mình cũng tìm c ch giải thích ch họ hiểu, nếu giải quyết được mọi chuyện này, thì mình ẽ giữ được học trò và mình ẽ có kinh nghiệm h n ch về u. Diễm Thy (NM) : Tr ng bối cảnh t àn cầu hó hiện n y, việc giữ gìn bản ắc là vấn đề ống còn c âm nhạc ân tộc cổ truyền. Chị có trăn trở gì về âm nhạc truyền thống VN có nguy c ẽ bị m i một ở hải ng ại, vậy chị ch biết qu n niệm c mình (đã, đ ng và ẽ) … nghĩ r những hư ng thức nà khả ĩ có thể uy trì được ( hần nà ) Âm Nhạc Truyền Thống VN trong khi gi i trẻ VN ở hải ngoại đ ố đã th v i bản ắc và truyền thống c a mình. Họ đã kh ng nói, đọc, viết được tiếng m đẻ (nói gì đến âm nhạc truyền thống) đ ng là vấn nạn không nhỏ n i gi i trẻ VN ở xứ ngư i mà ngay cả các bậc phụ huynh cũng kh ng mấy quan tâm. “Gió bay về ngàn” Vậy phải bảo tồn Âm Nhạc Truyền Thống VN ở xứ ngư i bằng cách nào ?! Gs Phương Oanh :Tr ng bối cảnh t àn cầu h hiện n y, việc gìn giữ bản ắc là vấn đề ống còn c âm nhạc ân tộc cổ truyền. Ngư i Việt N m ở hải ng ại có nhiều c ch ống kh c nh u, mình kh ng thể l i cuốn họ c ng đi chung hư ng nếu họ kh ng muốn có c ng mục đích như mình. Vấn đề âm nhạc truyền thống VN có nguy c ẽ bị m i một ở hải ng ại như nh chị nói, t i nghĩ cũng là họ kh ng có lậ trư ng vững, nên m i có thể bị ảnh hưởng, bị đồng h , bị h à nhậ và m i trư ng ống. Nhưng nếu mọi ngư i có lòng quyết gìn giữ, thì cũng giữ được hần nà , điều qu n trọng là hải đà tạ những ngư i để tiế nối. Nếu kh ng có ngư i trẻ đến v i mình, có nghĩ là mình ẽ bị đà thải. Ngư i trẻ hiện n y nói tiếng bản xứ nhiều h n tiếng Việt, nhưng nếu c c em thấy được c i h y c i đ cú âm nhạc ân tộc thì chính c c em tìm t i mình chứ kh ng hải bị bố m é buộc. V i những ngư i trẻ này ẽ là những ngư i l việc gìn giữ âm nhạc truyền thống tr ng tư ng l i, họ ẽ có c i nhìn và c ch tổ chức the đúng th i đại họ ống ch âm nhạc. Lê Trân (NM) : Ngư i t có thể đầu tư bạc tỷ ch nhiều l ại hình âm nhạc gọi là “m i”, nu i ưỡng nhiều m hình nghệ thuật h t triển … nhưng lại chẳng đầu tư b nhiêu ch kh tàng i ản cổ nhạc c ch ng. Khi biết được 10 di sản văn hó hi vật thể c a Việt Nam đã được UNESCO công nhận Ai cũng h hà cần hải t n vinh, bả tồn và h t huy những di sản văn hó mà tiền nhân đã truyền lại, i cũng c ng nhận là hải làm, nhưng tất cả ư ng như chỉ ừng lại ở đó khi nhìn thấy ự tồn tại c c c tuồng h t ch , cải lư ng h y c c đ àn qu n họ … v n còn iễn ch ngư i xem, tưởng rằng thế là đ … để bả tồn mà quên rằng trư c hết, hải gấ rút ưu tầm & lưu giữ những gi trị văn hó âm nhạc truyền thống đ ng có nguy c m i một tr ng inh h ạt âm nhạc truyền thống. Đây là một c ng việc v c ng qu n trọng và khó khăn ch c ng t c bả tồn và h t huy c c gi trị văn hó hi vật thể c VN. The chị làm c ch nà để kh i ậy nền âm nhạc ân tộc Việt N m ở quốc nội nói chung và ở hải ng ại nói riêng ? Gs Phương Oanh : 10 di ản văn h đã được Une c c ng nhận, t i có cảm tưởng như ngư i Việt mình thấy làm gì cũng ễ àng …., nhưng tất cả ư ng như chỉ ừng lại mà kh ng có ự nu i ưỡng tr ồi ch tốt đ h n. Đã là i ản văn h ân tộc là hải ống và hiện hữu the ngư i ân. Đây là một c ng việc v c ng qu n trọng và khó khăn ch c ng t c bả tồn và h t huy c c gi trị văn hó hi vật thể c VN là hải lưu giữ và tìm kiếm những i tích đã bị thất lạc đem về, Đồng th i hải nghiên cứu, tr ồi, học hỏi để biết rõ gốc g c i tích này để ghi lại ch đ i u kh ng bị thất truyền. . Kh i ậy nền âm nhạc ân tộc Việt N m ở quốc nội, điều này kh ng thuộc và hạm vi khả năng c chúng t ở ng ài nư c vì kh ng có ự gi tiế v i ngư i làm âm nhạc ân tộc tr ng nư c. Nói tóm lại, chính ngư i tr ch nhiệm c nư c hải ý thức được điều này, thì ngư i ân ẽ the gư ng, ĩ nhiên hải học hỏi và hải biết được c i gi trị c nó v i c c nư c bạn. Diễm Thy (NM) : Xin chị ch biết những c i m i tr ng âm nhạc Việt N m hải ng ại là gì? Những c i m i đó đã h t huy c i gì, kế thừ c i gì và khư c từ c i gì tr ng âm nhạc Việt N m truyền thống ? Gs Phương Oanh : Anh chị nói c i m i tr ng âm nhạc VN hải ng ại là gì? Hiện n y, ở hải ng ại, có nhiều nhạc ĩ được đà tạ ở c c nhạc viện tại đây, họ chịu ảnh hưởng rất nhiều gi i điệu tây hư ng tr ng việc ng t c. Muốn ng t c một bài h t trên âm gi i ng cung thì hải nghe nhiều âm nhạc truyền thống c b miền, (vì làn điệu nét nhạc mỗi miền kh c nh u giống như giọng nói), hải hiểu rỏ h i, điệu c bài nhạc vui, buồn r . Ví ụ tr ng nhạc miền N m có b bài n m, u bài bắc, 20 bài tổ, miền Trung có điệu n m, điệu bắc, miền ắc có ch , có h t c tr v.v…Nắm được căn bản như thế, bài h t được ng t c m i h ng hú h n. Kiến thức về nhạc ân tộc kh ng có thì c c ng tạ này kh ng đạt được nhu cầu mà chỉ là một ự hối trộn c độ c c nốt nhạc mà th i. Nếu kh ng có vốn âm nhạc truyền thống thì c i những ng t c này rất ngh nàn về gi i điệu, làn điệu đị hư ng c b miền. Lê Trân (NM) : Là một gi ư âm nhạc truyền thống, một nhạc ĩ ng t c, chị thấy nền âm nhạc Việt N m hải ng ại v i âm nhạc tr ng nư c có gì kh c, có gì m i, có gì h n và có gì còn chư t i ? Gs hư ng nh : S ng t c bây gi c c c nhạc ĩ th y đổi rất nhiều kh ng như ngày trư c, c i điều này là ĩ nhiên, vì r nh gi i đã kh ng còn. Ngày n y, ngư i t có điều kiện đi ng ại quốc c i nhìn c mình cũng rộng h n, ngư i t có điều kiện đi u lịch, được tiế xúc v i bên ng ài nên cũng bị ảnh hưởng rất nhiều, họ kh ng chú trọng l i c như là một th ng điệ , mà chĩ ng t c the t y hư ng, cảm xúc. Mà hình như mọi ng t c này, mình cảm thấy ở tr ng nư c họ chịu ảnh hưởng rất nhiều bên ng ài, nên kh ng hân biệt được nhạc ĩ ng t c ở tr ng h y ng ài nư c. Diễm Thy (NM) : Kh ch u lịch nư c ng ài khi đến VN thư ng kh ng bỏ qu những ị có lễ hội, họ thư ng tìm đến để th m ự những tiết mục đặc ắc : Nhã nhạc cung đình Huế, Dân ca quan họ Bắc Ninh, Ca trù … mà họ biết rằng đây là những di sản văn hó hi vật thể c a Việt N m đã được UNESCO công nhận. Chị có nghĩ và hy vọng rằng tr ng tư ng l i gần đây, tại hải ngoại sẽ có những gi ư, nhạc ĩ, những nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống VN sẽ qu n tâm đến những di sản văn hó hi vật thể này mà chung tay thành lập một trung tâm (trư ng) nghệ thuật nhằm đà tạo một l ngư i trẻ có kiến thức để những bộ môn này có một vị thế quan trọng khi trình diễn ở ngoại quốc ? Gs Phương Oanh : Đã h n 40 năm qu , đã có những gi ư, nhạc ĩ, những nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống VN ở tr ng nư c, lậ r những trung tâm âm nhạc truyền thống VN.. C c trung tâm này cũng chưng bày một ố c c nhạc cụ họ tìm kiếm được để khi có kh ch ng ại quốc muốn tìm hiểu có n i mà đến th m qu n, họ ẽ biểu iễn và ạy nhạc . Đây là c ng việc làm c ngư i nghệ ĩ và việc làm để ống. ng ại quốc thì kh ng có được điều kiện như thế này. C c em trẻ ở đây, họ v n yêu thích học hỏi nhạc ân tộc bên cạnh việc học ở trư ng, ở đại học nhưng họ kh ng đi âu và lãnh vực chuyên nghiệ . Trừ những nhạc ĩ đã được đà tạ tr ng nư c và đi ng ại quốc để tu nghiệ thì họ m i có khả năng biểu iễn chuyên nghiệ . Lê Trân (NM) : Đối v i mỗi ân tộc trên thế gi i, âm nhạc cổ truyền b gi cũng giữ vị trí đặc biệt qu n trọng. Khi nhìn nhận vấn đề này b gi chúng t i cũng cảm thấy mình may mắn được inh r trên một đất nư c mà c c thế hệ ch nh đã từ lâu lu n c i trọng những i ản văn h c ng bà để lại. The chị, những “may mắn” đó có thể còn tồn tại tr ng l hậu uệ được nữ kh ng ? Gs Phương Oanh : Đối v i mỗi ân tộc trên thế gi i, âm nhạc cổ truyền b gi cũng giữ vị trí đặc biệt qu n trọng. Những “may mắn” chắc chắn có thể còn tồn tại được tr ng l hậu uệ, vì thế hệ trẻ được đà tạ ngày n y, kiến thức và nghệ thuật rất c , t i hy vọng mình ẽ có những ngư i có tài có tư c ch đến v i âm nhạc ân tộc, để th y thế một ố ít ngư i đã lợi ụng và làm xấu ch âm nhạc ân tộc, những ngư i lừ thầy hản bạn, những ngư i đã làm ch âm nhạc ân tộc bị m ng t i tiếng. Diễm Thy (NM) : Gần 50 năm gắn bó v i Âm Nhạc Truyền Thống VN, chị cho biết những c i m i tr ng âm nhạc Việt N m hải ng ại là gì ? Những c i m i đó đã h t huy c i gì, kế thừ c i gì và khư c từ c i gì tr ng âm nhạc Việt N m truyền thống ? Gs Phương Oanh : Th i buổi bây gi là mì ăn liền, âm nhạc Việt N m ở hải ng ại h y ở tr ng nư c đều như nh u vì họ x ụng internet được th ải m i. Kh ng có vấn đề gi i hạn tr ng và ng ài nư c nữ . Âm nhạc tuyền thống VN cũng bị h trộn t m lum, đây thật ự là một điều đ ng buồn. Ngư i làm âm nhạc truyền thống cũng bị lực c ngư i thưởng thức, hải ng t c, biểu iễn the thị hiếu c kh n giả. T i kh ng m nói t i vì nó đã bị lạm h t qu mức. Còn việc khư c từ thì có thể là họ đã chối bỏ những c i h y c i đ về chiều âu c âm nhạc truyền thống, mà chỉ giữ lại c i vỏ bên ng ài mà th i. Diễm Thy (NM) : Tr ng th i gi n qu , c ng ự h t triển c nhiều òng âm nhạc kh c c th i đại, chị và hượng C đã liền c nh đư Âm nhạc dân tộc truyền thống Việt Nam đến khắ năm châu và làm y lòng mọi ngư i. Là ngư i Việt N m, ở n i đâu chúng t cũng lu n nh và tự hà về i ản văn hó âm nhạc truyền thống mà ch ng đã để lại. Chị có nghĩ rằng tr ng tư ng l i, l hậu uệ tr ng và ng ài nư c ẽ là những kẻ kế thừ i ản văn hó đó ? Gs Phương Oanh : T i tin tr ng tư ng l i, cũng còn l đàn em tiế nối tr ng và ng ài nư c ẽ kế thừ i ản văn h đó. Mạng internet rất tốt và cũng rất nguy hiễm nếu mình ng kh ng đúng c ch. Hiện tại, t i biết có những kh học về đàn c tài t , c c l học về nhạc cụ ân tộc trên mạng, những ngư i nhạc ĩ biết x ụng internet để làm. Như thế, những i đ m mê âm nhạc truyền thống ẽ được học hỏi đúng và được thầy ạy tận tâm và kh ng mất thì gi lặn lội x x i để đến nhà thầy… Lê Trân (NM) : Trư c khi khé lại bài này, trong những năm giảng dạy nhạc cổ truyền V.N tại hải ng ại, chị hư ng nh có l i khuyên, tâm tình gì muốn chuyển đạt đến những kẻ kế thừ hượng C , những ngư i mà chị đã ầy c ng gie mầm âm nhạc truyền thống, đã vun trồng n y đã trưởng thành để tiếp tục c n đư ng chị đã đi qu . Gs Phương Oanh : Năm 2011, trư c khi như ng chỗ ch ngư i kế tiế mình ạy ở h i nhạc viện Ant ny và Sevr n, tr ng bài iễn văn giả từ này, t i đã để lại ch c c nhạc inh câu châm ng n Lắng nghe -Thư ng yêu – Khiêm như ng. Nếu c c em hiểu được c i điều t i muốn nói này, thì âm nhạc ân tộc nói chung, Trư ng Âm nhạc hượng C nói riêng ở hải ng ại ẽ lu n lu n có mặt và ng ng v i ự ống còn c nư c VN. Cảm n chị hư ng nh đã ành ch tậ n Ngày M i Paris một “món quà” qu ư độc đ ! Một lần nữ , từ “kinh đô ánh sáng Paris” tiếng chu ng Đại hội lại tiế tục ngân lên báo tin Đại hội Âm nhạc Truyền thống VN Toàn cầu lần thứ IV do giáo sư Phương Oanh cùng nhạc viện Phượng Ca Dân Ca Quốc Nhạc tại Paris tổ chức và th ng 7 năm 2017. Chúc Đại Hội thành c ng viên mãn, ẽ lưu lại một ấu ấn đậm đà đầy ý nghĩ . Lê Trân – Diễm Thy tậ n Ngày M i Paris