Những bí quyết giúp thành công trong việc tập luyện Đàn Tranh
Hôm nay thứ bảy (ngày 20 tháng 8 năm 2011) tự nhiên nhớ đến những học trò yêu quý của mình vô vàn. Rất muốn viết thư nhưng bận quá không thể làm được, mãi đến hôm nay mới thực hiện được điều đó.
Nếu không làm Đại Hội hôm 23 tháng 7, 2011 thì với chính kinh nghiệm và qua quá trình dạy cho các bạn, phần nào cũng đã biết được những ai có trăn trở ưu tư và quan tâm về nhạc dân tộc. Hiện nay các bạn là những học viên rất có tâm huyết và dành nhiều thời gian cho việc luyện tập, tìm hiểu nhạc dân tộc. Mặc dầu có những bạn được hướng dẫn trực tiếp thường xuyên hay chỉ thỉnh thoảng chỉ được học qua phone hoặc là tự học , nói chung các bạn đều là những người rất đam mê nhạc Cổ Truyền nói chung và đàn tranh nói riêng. Rất vui có được những học trò như các bạn.
Với chính kinh nghiệm của bản thân khi mới bắt đầu đến với nhạc dân tộc, đã từng phải đi vào những con đường”lẩn quẩn” và phải mất rất nhiều thời gian để tìm được định hướng về tư duy cho nhạc Cổ Truyền Việt Nam và tìm được lối di riêng cho mình. Về phần kiến thức, kỹ thuật thì các bạn đã thu thập được những hiểu biết cơ bản cần có và lý thuyết về nhạc dân tộc. Nhưng chưa đưa được vào thực tế, chưa tập trung phân định để được nghiền ngẫm nhiều hơn để thể hiện được về những nét rung nhấn và phân biệt được sự khác nhau về nét rung nhấn của từng miền .
Các bạn nên tìm hiểu thêm (nghe nhiều thêm) về hát Chèo, Ca trù miền Bắc, ca Huế miền Trung, ca Cải lươngvà những bài nhạc tài tử miền Nam. Không chỉ hiểu được mà còn phải tìm thấy được nét độc đáo và cái hay của từng thể loại nầy.
1. Các bạn phải tập lắng nghe, tập cố gắng sao cho đạt đến những yêu cầu đã được nghe chỉ dẫn trực tiếp hay gián tiếp.
2.Tìm đọc thêm những tài liệu về nhạc Dân tộc qua các sách vở, báo chí trong và ngoài nước Vietnamese and English. Đối với các bạn chưa bao giờ biết đến những chi tiết đã nêu ở trên cần bỏ thêm nhiều thời gian hơn vào việc này.
3. Đặc biệt để ý tập riêng biệt phần tay trái, các bạn cần chú ý thêm điều này. Các bạn cần giữ cho tay trái rung dài hơn mặc dầu đã có rung được chậm đi nữa , quá lo tập trung ở tay phải chạy nốt , tay trái sẽ bị mất tiếng ngân tiếng rung sẽ bị ngắn. Hoặc có những bạn tay trai rung bị nhanh quá chỉ phù hợp với những bài có tiết tấu vui nhộn, cần tập trung rung chấm lại hơn nữa. Khi tập tay trái các bạn nhớ lưu ý không chỉ tạo cho dáng bàn tay đẹp mà còn phải để đúng tư thế , thường thì ngó tay trỏ của bàn tay trái sẽ là ngón chính khi để tay xuống dây đàn , ngón giữa và ngón số 4 cũng phải để sát vào nhau cùng với ngón trỏ và nhớ chụm 3 dầu ngón tay lại cho bằng nhau khi bàn tay trái chạm xuống dây đàn
Phương thức tập tay trái như sau : đầu tiên tập rung tay trái thật chậm mỗi một nốt ngân nga và đếm từ 1 đến 50, bàn tay rung lên xuống theo nhịp đếm liên tục 123456789 10……. Kế đến là tăng nhịp lên , tập tay trái rung nhanh hơn và bước thứ ba là nhanh hơn nữa. Nhớ là khi tập rung chậm thì đọc thật chậm và tay trái theo nhịp đọc. Khi rung phải nhìn bàn tay của mình và thả lỏng không được “GỒNG” . Kim Uyên vẫn thường xuyên nhắc nhở các bạn rằng, bàn tay trái là sự thể hiện và quyết định thành công về giai điệu , về hơi vàl àm cho bài nhạc có HỒN hay không ?.)
4. Nên tập hát những bài ca của ba miền từ bài đơn giản đến bài khó, học cách luyến láy chữ trong bài hát của từng miền .Khi hát được thì các bạn mới có thể hiểu được và khi hiểu được mới thể hiện được bài đàn sao cho hay hơn, đúng hơn. .. Để thành công về hát là nhớ tập luyện, trao dồi mỗi ngày bắt đầu từ những bài đơn giản bài Tam Pháp nhập môn cứ tập hát cho thật thuộc bài đó, kế tiếp mới tập đàn. Với những bài đơn giản này nên tập vừa đàn vừa hát và phải rung nhấn, luyến láy đầy đủ như khi tập hát , nhó tập từng phần riêng biệt , sau đó hẳn tiếp tục phối hợp ví dụ như vừa đàn vừa hát chung với nhau. . Nên tìm hiểu trước được điểm yếu và điểm mạnh của mình và chính luôn ngay cả người thầy đang hướng dẩn mình, để luyện tập mau thành công hơn ( ví dụ như điểm yếu của người học trò là quá chú ý chạy tay phải nhiều mà không chú ý tay tr ái, hoặc là điểm yếu của người thầy đang hướng dẩn mình chỉ sở trường một loại nhạc mà thôi v..v.
Học nhạc Cổ Truyền Việt Nam giống như tập Võ vậy (ý tưởng nầy được truyền đạt theo thầy Nguyễn Văn Đời), khi tập cần phải từ tốn, tìm hiểu, chậm rãi nghiền ngẫm nếu không dễ bị Tẩu Hỏa Nhập Ma…….
Tạm dừng ở đây và hẹn sẽ viết thêm cho các bạn thêm về chi tiết
Các hệ thống dây, hơi và cách rung , mổ cơ bản của Đàn Tranh cho những bài bản của 3 miền Bắc Trung, Nam
Kim Uyên mùa hè 2011
Các hệ thống dây, hơi và cách rung và mổ cơ bản cho Đàn Tranh 3 miền Bắc Trung Nam
Xin lưu ý những chi tiết trình bầy dưới đây chỉ là những nét cơ bản cho tất cả các bài đàn cũng như các bài hát , thường đươc ghi chép và được truyền đạt lại bởi các vị Thầy , Cô và các nghệ nhân .
1-Miền Bắc
Miền Bắc Hơi Chèo
Miền Bắc các điệu Dân ca
Miền Bắc điệu Là Rằng
Miền Bắc diệu hát Quan Họ
2- Miền Trung
Đặc biệt những chữ mổ của miền Trung, ở nh ững bài buồn chữ La và chữ Rê thường hay mổ gắt, các
bạn phải vừa đàn và vừa mổ cùng một lúc. v à ch ữ La n ầy c ũng c ó th êm n ét đ ặc bi ệt n ữa l à m ổ xong phải vuốt lên là chử Đô và rồi giữ lại chữ nầy và rung chậm thêm nữa
A/ Miền Trung (Hơi Nam)
Thường rung chữ Sang -Liu ( hoặc còn gọi là /Đô và Sol hay là/ C&G), những nốt còn lại mổ U Xê Cống ( La Re Mi – A D E) áp dụng ở những bài Nam binh , Tu dai canh.
xin lưu ý chữ I (Si- B) thường hay vuốt lên chữ Sang ( Đô –C) sau đó giữ chữ Sang ( Đô –C) và tiếp tục rung
B/ Miền Trung ( Hơi Ai )
D/ Miền Trung ( Hơi Oán )
E// Miền Trung ( Hơi Khách )
F/ Miền Trung ( Hơi Lễ )
3- Miền Nam
A/ Miền Nam (Hơi Nam)
Thường rung chữ Sang -Liu ( hoặc còn gọi là /Đô và Sol hay là/ C&G), những nốt còn lại mổ U Xê Cống ( La Re Mi – A D E) áp dụng ở những bài như Lý Con Sáo Nam, Nặng tình Xưa , Phụng Hoàng
xin lưu ý chữ I (Si- B) thường hay vuốt lên chữ Sang ( Đô –C) sau đó giữ chữ Sang ( Đô –C) và tiếp tục rung
B/ Miền Nam ( Hơi Ai )
Thường lên dây U lên thành I ( La thành Si – A thành B ) chúng ta có thể đàn dây hò nhì ( đàn từ dây số hai sẽ trực tiêp hơn , chúng ta không cần phải lên dây chi hết
Cách rung m ổ c ũng gi ống nh ư h ơi Nam , đặc biệt có thêm chữ Phan ( Fa –F) thường hay vuốt lên chữ Sol ) sau đó giữ chữ Sol và cũng phải giữ lại chử Sol sau đó rung tiếp t ục áp dụng ở những bài nh ư Nam Ai , kỷ thuậ t nầy áp dụng luôn cho nhữ ng bài Hơi Ngự như bài Duyên Kỳ Ngộ, Tương Tư Ngự
C/ Miền Nam ( Hơi Quảng)
Hơi Quảng cũng rung hai chữ Sang -Liu ( hoặc còn gọi là /Đô và Sol hay là/ C&G) ,nhưng nét rung , nhịp rung của bàn tay trái phải rung nhanh hơn. áp dụng ở những bài như Sương chiều Tú Anh , khốc Hoàng Thiên , Khúc ca hoa Chúc
D/ Miền Nam ( Hơi Oán )
Hơi Oán rung chậm cũng rung hai chữ Sang -Liu ( hoặc còn gọi là /Đô và Sol hay là/ C&G) , phải đàn ở dây hò tư và phải nhớ kéo chữ Cống lên thành Phan ( E-F / Mi –Fa) , đặc biẽt thưỡng hay mổ đôi chử Xê ( R ê- D) , thưỡng chữ Sang trả về I và Liu trả về Phan, . áp dụng ở những bài Tứ Đại Oán, Chinh Phụ Ly Tình.
E/ / Miền Nam ( Hơi Bắc)
nhịp rung của bàn tay trái phải rung nhanh hơn là cách rung ở những bài hơi Quảng như đã hướng dẩn bên trên và chữ phải rung là chử U và Cống ( La & Mi – A&E) . áp dụng ở những bài như Tam Pháp Nhập Môn, Tây Thi, Xuân tình v..v..
F/ Miền Nam ( Hơi Xuân )
Đàn với phong thái uy nghi , trang trọng rung gân guốc nhấn cần dùng nhio êu sức , đặc biệt vừa rung vừa nhấn cùng một lúc áp dụng ở những bài Nam Xuân
G/ Miền Nam ( Hơi Đảo )
Đàn với phong cách lã lướt uyển chuyển
H/ Miền Nam ( Hơi L ễ )
I/ Vọng cổ
Bàn về những tiêu chuẩn theo từng trình độ phải cần đạt được , để thành công trong việc tập luyện nhạc cổ truyền Việt Nam nói chung và cây đàn Tranh nói riêng.